Jerzy Artysz, urodzony 18 listopada 1930 roku w Sochaczewie, to wybitny polski baryton znany z jego niezwykłych osiągnięć w świecie muzyki operowej. Jego kariera artystyczna trwała wiele lat, zaś zmarł 22 lipca 2024 roku w Warszawie.
Oprócz bycia znanym śpiewakiem operowym, był również uznawanym pedagogiem muzycznym, który swoją pasją do muzyki zarażał kolejne pokolenia wykonawców.
Życiorys
Jerzy Artysz, znakomity śpiewak, rozpoczął swoją edukację w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Tadeusza Reytana w Warszawie, które ukończył w 1950 roku. Jego pasja do muzyki skłoniła go do podjęcia studiów w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie kształcił się w zakresie śpiewu oraz gry na skrzypcach. W1999 roku uzyskał wyróżnienie za swoje osiągnięcia w klasie śpiewu.
Uzupełniając swoje umiejętności wokalne, uczestniczył w sierocie prowadzonym przez Marię Carbone-Rossini w Mediolanie. W ciągu swojej kariery zdobył liczne nagrody, w tym wyróżnienie na międzynarodowym konkursie w ’s-Hertogenbosch oraz drugą nagrodę podczas konkursu w Genewie w 1960 roku.
Po raz pierwszy zaprezentował swoje umiejętności jako młody artysta na scenie operowej w Łodzi, gdzie współpracował w latach 1958-1963. Od 1964 roku do 1990 był solistą Teatru Wielkiego w Warszawie, po czym zajął się nauczaniem w instytucjach zagranicznych. Jego działalność artystyczna obejmowała również współpracę z Warszawską Operą Kameralną.
Koncerty Jerzego Artysz byli niezwykle popularne i odbyły się w wielu krajach Europy, jak również w Izraelu, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Miał przyjemność współpracować z renomowanymi dyrygentami oraz występować u boku wielu znakomitych śpiewaków. Szczególnie zapiera w pamięci jego kreacja Edypa w prapremierze opery „Edyp i Jokasta” autorstwa Josepa Solera, która miała miejsce w Teatro Liceu w Barcelonie w 1986 roku.
W filmie muzycznym Jutro z 1973 roku, w reżyserii Bogdana Hussakowskiego, artysta wykonał znaczące partie wokalne Jozuego. W 1975 roku podjął pracę jako profesor w Akademii Muzycznej w Warszawie, kształcąc kolejne pokolenia wokalistów.
Równocześnie był zapraszany na międzynarodowe jurorowanie w konkursach wokalnych, które odbywały się w takich miejscach jak Barcelona, Busseto, Genewa, czy Tuluza. W latach 1990-1994 pełnił obowiązki dyrektora artystycznego Escola d’Opera w Barcelonie, edukując ambitnych młodych artystów operowych. Jerzy Artysz pozostaje nie tylko wybitnym śpiewakiem, ale również szanowanym pedagogiem w świecie muzyki.
Odznaczenia
Jerzy Artysz otrzymał szereg znaczących odznaczeń, które podkreślają jego wkład w kulturę i sztukę. Do najważniejszych z nich zalicza się:
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany 12 lutego 2010 roku,
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, który otrzymał 20 września 2011 roku,
- Medal Polonia Mater Nostra Est, przyznany w 2003 roku.
Nagrody i wyróżnienia
Jerzy Artysz, uznawany za jednego z najwybitniejszych artystów współczesnej wokalistyki, zdobył wiele prestiżowych nagród oraz wyróżnień, które potwierdzają jego talent i wkład w rozwój muzyki. Oto najważniejsze z nich:
- 1979 r. – Nagroda Związku Kompozytorów Polskich za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie wokalistyki oraz za wielki wkład w propagandę muzyki współczesnej w kraju i za granicą,
- 1981 r. – Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za osiągnięcia artystyczne w dziedzinie wokalistyki, ze szczególnym uwzględnieniem roli Dzaresa w operze Paria Stanisława Moniuszki w Teatrze Wielkim w Warszawie,
- 2004 r. – Nagroda „Orfeusza” przyznana przez Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków za najlepsze wykonanie dzieła polskiego kompozytora podczas Festiwalu „Warszawska Jesień” (Ładnienie Pawła Mykietyna),
- 2005 r. – Dyplom uznania Ministra Kultury z okazji Dnia Artysty Śpiewaka,
- 2006 r. – Nagroda „Ariona” przyznana przez Sekcję Teatrów Muzycznych, Opery, Operetki, Baletu i Musicalu ZASP za całokształt twórczości scenicznej w dziedzinie teatru muzycznego.
Wszystkie te osiągnięcia dowodzą niezwykłej pasji oraz zaangażowania Jerzego Artysz w rozwój kultury muzycznej w Polsce i poza jej granicami.
Spektakle (wybór)
– w 1957 i 1963 roku zagrał rolę Moralesa w Carmen,
– w 1960 oraz 1971 roku wystąpił jako Figaro w Cyruliku sewilskim,
– w 1960 roku wcielił się w postać Walentyna w Fauście,
– w 1961 roku zagrał hrabiego Ksawerego Branickiego w Casanovie,
– w 1962 roku przyjął rolę Schlehmila w Opowieściach Hoffmanna,
– zarówno w 1962 jak i 1967 roku był Marcelim w Cyganerii,
– w 1962 roku zagrał Silvio w Pajacach,
– w 1963 roku wystąpił jako Jan w Telefonie czyli miłość we troje,
– w 1967 roku zagrał Tomasza Kurzelowita w Buncie żaków,
– w 1967 i 1968 roku był Eugeniuszem Onieginem w Eugeniuszu Onieginie,
– w 1968 roku wystąpił jako Sharpless w Madame Butterfly,
– w 1970 roku zagrał hrabiego Almaviva w Weselu Figara,
– w 1972 roku zagrał Macieja w Strasznym dworze,
– w 1974 roku wystąpił jako Wolfram von Eschenbach w Tannhäuserze,
– w tym samym roku zagrał Antka w Chłopach,
– w 1975 oraz 2003 roku wcielił się w rolę Falstaffa w Falstaffie,
– w 1978 roku zagrał Edypa w Edypie,
– w 1980 roku wcielił się w postać Dżaresa w Parii,
– w 1982 roku zagrał Jakuba w Manekinach,
– w 1984 roku przyjął rolę Zurgi w Poławiaczach pereł,
– w 1985 roku zagrał tytułową rolę w Macbethie,
– w 1986 roku wystąpił jako Amonastro w Aidzie,
– w 1987 roku zagrał Georges’a Germonta w Traviacie,
– w tym samym roku pojawił się jako Piłat oraz Iwan Groźny w Mistrzu i Małgorzacie,
– w 1988 roku wystąpił jako książę Jelecki w Damie pikowej,
– w 1989 roku zagrał Guntera w Zmierzchu bogów,
– w 2001 roku przyjął rolę ojca w Ignorancie i szaleńcu,
– w 2007 roku zagrał króla Henryka VI w Henryku VI na łowach.
Przypisy
- Nie żyje Jerzy Artysz. Śpiewak miał 93 lata - Polskie Radio [online], www.polskieradio.pl [dostęp 23.07.2024 r.]
- Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], gov.pl [dostęp 24.05.2023 r.]
- Działalność Polskiego Stowarzyszenia Pedagogów Śpiewu w kadencji 2013–2017. Kronika Nr 5. Eugeniusz Sąsiadek (red.), Piotr Łykowski (współpraca red.). Wrocław: Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu, 2017, s. 147. ISBN 978-83-938902-2-4.
- Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1950. wne.uw.edu.pl. [dostęp 12.01.2021 r.]
- 401ivca.com – Winners [online], 401ivca.com [dostęp 27.02.2020 r.]
- Archives. Concours de Genève [online], www.concoursgeneve.ch [dostęp 26.05.2020 r.]
- Jutro – film fabularny – telewizyjny [online], FilmPolski [dostęp 25.02.2020 r.]
- Uroczystość wręczenia orderów i odznaczeń. UMFC. www.chopin.edu.pl. [dostęp 25.02.2020 r.]
- M.P. z 2010 r. nr 31, poz. 440, „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej oraz działalności pedagogicznej”.
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Włodzimierz Głodek | Ojzer Warszawski | Michał Gołkowski | Robert Klatt | Władysław Komendarek | Andrzej PołećOceń: Jerzy Artysz